Begrippenlijst

Er komen nogal wat technische termen voor in de wereld van digitale tv. In onze begrippenlijst vind je alles wat je moet weten in een overzichtelijke lijst gesorteerd op alfabet.

AC3: Enkele tv-stations zenden naast het standaard stereogeluid ook AC3 (of Dolby Digital 5.1) uit. Het geluid is dan geschikt voor 5 speakers en benadert het bioscoopgevoel. Om het geluid te horen is een Dolby Digital decoder nodig.

Alfanumerieke display: Een decoder met een display waar naast cijfers (kanaalnummer) ook letters getoond worden. Deze geven meestal de naam van het kanaal weer dat wordt bekeken.

BER: Bit Error Rate. Een decoder controleert continu of een signaal dat binnenkomt beschadigt is door storingen in de atmosfeer. Het getal geeft aan de verhouding tussen fout en goed ontvangen bits. Indien mogelijk corrigeert de decoder het signaal.

CAM: Conditional Access Module. Een insteekkaart om versleutelde kanalen te decoderen. Voor de verschillende coderingen die door aanbieders worden gebruikt, zijn verschillende CAM’s verkrijgbaar. In de CAM moet een smartcard worden geplaatst om het gedecodeerde kanaal te kunnen zien.

Cinch: Een type plug dat ook wel RC of tulpstekker heet. Bij digitale decoders wordt deze plug vaak gebruikt om analoge audio- en videoverbindingen te maken.

Coax: Een coax(iaal)-kabel wordt gebruikt voor doorgifte van hoogfrequente signalen van een antenne of ontvangstinstallatie naar de digitale decoder. Deze kabel is relatief ongevoelig voor storende invloeden van buitenaf.

Codering: Aanbieders van digitale tv versleutelen (coderen) zenders. Hiermee zorgen ze ervoor dat alleen abonnees programma’s kunnen bekijken. Om een gecodeerde zender te kunnen zien is een digitale decoder of een CAM én smartcard nodig. Bij sommige digitale decoders is de CAM ingebouwd. Dit wordt ‘embedded’ genoemd. Er bestaan verschillende methoden om te versleutelen.

Common Interface (CI): Een sleuf in een digitale tv of een set-top-box die te vergelijken is met een PCMCIA-sleuf in een notebook. In de Common Interface kan een uitbreidingsmodule worden geplaatst. De CAM is de meest gebruikte. Deze zorgt samen met de in de CAM geplaatste smartcard voor het ontsleutelen van gecodeerde zenders.

Conax: Coderingssysteem voor digitale tv afkomstig uit Noorwegen. KPN gebruikt de Conax codering voor Digitenne.

Decoder: set-top-box, ontvanger of receiver. Voor de ontvangst van digitale televisie is een decoder nodig. Deze verbindt een televisie met externe bronnen en zet het digitale signaal om in een signaal dat de huidige generatie televisies begrijpt. Ook ‘ontsleutelt’ een decoder het signaal. Daarom is bij een decoder ook een smartcard nodig. Deze wordt door de aanbieder geleverd. Voor de versleuteling zijn verschillende standaarden in gebruik. Daarom zijn decoders niet uitwisselbaar. Decoders worden onderverdeeld in single tuners en twin tuners. Alleen bij deze laatste is het mogelijk een zender te bekijken en tegelijkertijd een andere zender op te nemen.

Digitenne (KPN): Aanbieder van digitale televisie en radio via de ether (DVB-T). Bij digitale tv via de ether wordt het signaal opgepikt door een antenne en lopen er geen snoeren door het huis. Ontvangst is daarom ook mogelijk in auto’s, caravans of bijv. vakantiehuisjes. Installatie is eenvoudig. De ontvangst wil wel eens gevoelig zijn voor storing (gesloten luxaflex, verkeer en dergelijke). Bovendien zijn er minder zenders te ontvangen dan via de kabel of satelliet.

Dolby Digital (AC3): Een techniek voor de weergave van digitale audio via zes kanalen. Het bioscoopgevoel wordt op deze manier steeds beter geëvenaard. De kanalen zijn bij Dolby Digital als 5.1 gegroepeerd. Dit staat voor de 5 geluidskanalen die 5 normale luidsprekers en 1 voor de subwoofer, het LFE-kanaal (Low Frequency Effects). Om het geluid te horen is een Dolby Digital receiver nodig.

Dreambox: Een door de Duitse firma Dream Multimedia gefabriceerde ontvanger van digitale televisie. De meeste modellen zijn bedoeld voor het ontvangen van DVB-S-satellietzenders. Het is geen apparaat met een vaste functionaliteit, maar net als een PC een open platform waar de gebruiker naar eigen wens software op kan installeren. Hierdoor kan de gebruiker de werking van het apparaat grotendeels zelf bepalen.

DVB: Digital Video Broadcasting. Een internationale aanvaarde open standaard voor digitale televisie. Er bestaan verschillende vormen:

DVB-C: digitale uitzendingen via de kabel aangeboden door o.a. UPC en Ziggo.

DVB-S (satellite): digitale uitzendingen via de satelliet aangeboden door CanalDigitaal.

DVB-H (handheld): digitale uitzendingen voor mobiele apparatuur zoals telefoons.

DVB-T (terrestrial): digitale uitzendingen via de ether aangeboden door Digitenne.

DVR: Digital Video Recorder (digitale video recorder) ook wel harddiskrecorder of Personal Video Recorder (PVR) genoemd. Een apparaat dat videobeelden in digitaal formaat opneemt (meestal MPEG) op een harde schijf. Een DVR biedt alle mogelijkheden van een ‘ouderwetse’ videorecorder, heeft een grotere opslagcapaciteit en extra opties zoals het overslaan van reclames en ‘time shift’ (met vertraging kijken naar een uitzending die nog bezig is).

Embedded: Betekent ‘ingebouwd’ en wordt bij digitale ontvangstapparatuur op verschillende manieren wordt gebruikt. Embedded decodering wil zeggen dat er in de ontvanger een decoderingssysteem is ingebouwd. Er is geen CAM nodig. Een smartcard is dan voldoende om naar versleutelde kanalen te kijken. Embedded teletekst (ook wel OSD-teletekst genoemd) betekent dat er een teletekstdecoder in de ontvanger aanwezig is. De tekstinformatie kan daarom op elke tv worden weergegeven, ook als deze zelf niet over een teletekstdecoder beschikt.

EPG: Elektronische Programma Gids. Software waarmee op televisie extra informatie verkregen kan worden over de programmering. Dit kan informatie zij over het huidige en volgende programma (‘now/next’). Soms is er programma-informatie tot een week vooruit beschikbaar of kan een bepaald soort programma of genre gezocht of opgenomen worden. De EPG is op te roepen met de afstandsbediening van de set-top-box.

Ethernet: Een netwerkprotocol waarmee computers in een Local Area Network (LAN) met elkaar communiceren. Personal computers communiceren via een ethernetverbinding met elkaar, een router en/of een modem. Sommige digitale decoders beschikken over een ethernet-poort, waardoor ze eenvoudig in een computernetwerk kunnen worden opgenomen.

Firmware: De software die in de hardware (ontvanger) is geprogrammeerd. Deze software bepaalt voor een groot deel de functies en mogelijkheden van het apparaat. Voor de meeste digitale decoders verschijnen er regelmatig nieuwe updates. Bij satellietontvangers gebeurt dat gedeeltelijk via de satelliet. Als dat niet het geval is dan moet deze handmatig met behulp van een computer of USB stick in de ontvanger plaatsen. Bij kabelontvangers, Digitenne ontvangers en IPTV ontvangers wordt dit via het gebruikte uitzendnetwerk naar de digitale ontvanger gestuurd.

GB: Een gigabyte is de eenheid waarin de capaciteit van dataopslag wordt uitgedrukt. Sommige digitale decoders hebben een ingebouwde harddisk met een capaciteit vanaf 20 gigabyte tot wel 1000 gigabyte. Over het algemeen geldt dat 80 GB genoeg is voor ongeveer 60 uur aan video-opnamen.

Harddisk: Of harde schijf is een opslagmedium voor data. Harddisks worden steeds vaker in digitale televisie decoders gebruikt/toegepast. De disk wordt gebruikt voor het opnemen van programma’s.

HDMI-kabel: HDMI (High-Definition Multimedia Interface) zorgt voor de mogelijkheid om een willekeurige audio/video bron, zoals een satelliet tuner, videorecorder of dvd-speler in de hoogste kwaliteit aan te sluiten op een monitor zoals een digitale televisie met maar één enkele kabel.

HDTV: Een uitzendnorm die in plaats van de gebruikelijke 540 beeldlijnen het dubbele aantal van 1080 beeldlijnen gebruikt. Het resultaat is een veel scherper beeld. Het aanbod van HD kanalen wordt steeds groter. Om HDTV-uitzendingen te kunnen bekijken is een speciale decoder nodig en een beeldscherm dat de extra beeldlijnen kan weergeven.

Interactieve televisie of interactieve digitale televisie (iDTV): Een techniek waarbij interactie mogelijk is tussen de kijkers en de informatie die ze krijgen op het scherm, via de afstandsbediening van de televisie of digitale decoder.

Internet Protocol TeleVision (IPTV): Verzamelnaam voor diensten en toepassingen die het kijken van televisie over het Internet Protocol mogelijk maken. IPTV staat los van video on demand en interactieve televisie. Om als consument IPTV te kunnen ontvangen is een decoder nodig die de IPTV signalen omzet naar een TV signaal.

Irdeto: Coderingssysteem voor digitale satellietuitzendingen, ontwikkeld door Irdeto Access. Irdeto wordt onder meer gebruikt door CanalDigitaal en de meeste Nederlandse kabeltelevisieaanbieders.

Mediaguard: Coderingssysteem voor digitale satellietuitzendingen, ontwikkeld door Société Européenne des Controls d’Accés (SECA). Hierdoor wordt deze codering ook SECA genoemd. Mediaguard wordt onder meer gebruikt door het Nederlandse CanalDigitaal.

Modem: Met een modem kunnen gegevens worden verzonden en ontvangen via een telefoonlijn. Sommige oudere digitale ontvangers hebben een modem om gebruik te kunnen maken van interactieve diensten, zoals het bestellen van films en het doen van betalingen.

MPEG: MPEG video is een coderingsvorm waarmee een videosignaal in compacte vorm kan worden verstuurd. MPEG2 wordt onder andere gebruikt bij DVD en de meeste DVB-uitzendingen. Bij HDTV wordt veelal de nieuwere compressietechniek MPEG4 gebruikt. MPEG2 wordt op den duur vervangen door MPEG4 voor gebruik bij digitale televisie.

OSD: On Screen Display. Informatie zoals interactieve menu’s, de EPG en installatieschermen die door de digitale ontvangers over het tv-beeld heen wordt getoond.

PCMCIA-kaartsleuf: De PC Card is een standaard voor een insteekkaart en bijpassende houder voor notebook uitbreidingskaarten. De PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) heeft deze standaard vastgelegd .

RCA: Een RCA-connector is een type plug, ook wel bekend als cinch of tulpstekker. Veel digitale ontvangers gebruiken de RCA voor het maken van analoge audio- en videoverbindingen. De meesten beschikken over twee RCA audio-uitgangen. Veel types hebben daarnaast een RCA video-uitgang (composiet).

RF modulator: Stukje elektronica dat het signaal van een videobron geschikt maakt voor weergave via de antenne-ingang van een tv. Veel digitale ontvangers beschikken over een RF modulator.

PVR: Personal Video Recorder, een digitale videorecorder, harddiskrecorder of Digital Video Recorder (DVR). Een PVR neemt videobeelden op in digitaal formaat, meestal MPEG, op een harde schijf. Een DVR biedt alle mogelijkheden van een ‘ouderwetse’ videorecorder, maar heeft een grotere opslagcapaciteit. Ook biedt een PVR opties zoals het overslaan van reclames en ‘time shift’. Hiermee kan met vertraging kijken naar een uitzending die nog bezig is wordt gekeken.

SCART: Of Euroconnector. Een oorspronkelijk Franse standaard voor het verbinden van audiovisuele apparaten. Een SCART-connector bestaat uit 21 pinnen en voorziet in analoge audio- en videosignalen in beide richtingen. De connector maakt het mogelijk eenvoudig externe apparatuur zoals videorecorders en dvd-spelers aan te sluiten op de televisie. Een scartkabel is niet geschikt voor het aansluiten van een HDTV-decoder.

SECA: Coderingssysteem voor digitale satellietuitzendingen, ontwikkeld door Société Européenne des Controls d’Accés (SECA). Hierdoor wordt deze codering ook SECA genoemd. De officiële benaming is echter Mediaguard. Mediaguard wordt onder meer gebruikt door het Nederlandse CanalDigitaal.

Set-top-box (STB): Decoder, ontvanger of receiver. Voor de ontvangst van digitale televisie is een STB nodig. Deze verbindt een televisie met externe bronnen en zet het digitale signaal om in een signaal dat de huidige generatie televisies begrijpt. Ook ‘ontsleutelt’ een decoder het signaal. Daarom is bij een decoder ook een smartcard nodig. Deze wordt door de aanbieder geleverd. Voor de versleuteling zijn verschillende standaarden in gebruik. Daarom zijn decoders niet uitwisselbaar. Decoders worden onderverdeeld in single tuners en twin tuners. Alleen bij deze laatste is het mogelijk een zender te bekijken en tegelijkertijd een andere zender op te nemen.

Smartcard: Plastic kaartje ter grootte van een creditcard. Bevat een ingebouwde chip en een klein geheugen. In de smartcards die worden gebruikt bij de meeste digitale ontvangers zijn gegevens opgeslagen over de gebruiker en zijn abonnement. De smartcard wordt aangebracht in de kaartlezer van de ontvanger (of de CAM bij Common Interface-ontvangers). Hiermee worden gecodeerde kanalen zichtbaar gemaakt.

S/PDIF: Afkorting voor Sony/Philips Digital InterFace. S/PDIF is een standaard voor het doorgeven van een digitaal audiosignaal. Via S/PDIF kan het digitale geluid van een digitale ontvanger worden doorgegeven aan een home cinema set. Een S/PDIF-uitgang kan de vorm hebben van een RCA-plug.

Triple Play: Het leveren van toegang tot internet, van televisie en telefonie in een gecombineerd abonnement. Triple play gaat meestal gepaard met een substantiële korting. De vorm waarin triple play geleverd wordt, kan erg uiteen lopen. In de eenvoudigste vorm, zijn het de drie losse diensten die in één gezamenlijk pakket verkocht worden. De diensten hebben verder niets met elkaar te maken en werken ook niet samen. In de meest complete vorm worden de drie diensten echt geïntegreerd. Er wordt dan gebruikgemaakt van één gemeenschappelijke breedbandverbinding naar het huis. Ook worden de diensten echt geïntegreerd, bijvoorbeeld door binnenkomende telefoongesprekken op de tv te tonen en informatie van internet te koppelen aan tv-programma’s.

Twin tuner: Twin tuner ontvangers hebben twee aparte ontvangstgedeelten. Er kan dus tegelijkertijd een kanaal worden bekeken en een ander kanaal worden opgenomen. Veel digitale ontvangers met twin tuner bieden ook de mogelijkheid om twee (of meer) kanalen gelijktijdig op te nemen op een ingebouwde harddisk.

Video on Demand (VOD): Een dienst waarbij op ieder gewenst moment video bekeken kan worden die wordt opgevraagd via een netwerk. Een VOD-systeem is vaak onderdeel van interactieve televisie. Providers bieden doorgaans via hun VOD-platform films en recente televisieprogramma’s aan.

Terug naar overzicht